Kuiper & Burger en DGMR bundelen hun krachten

Twee vooraanstaande advies- en ingenieursbureaus, Kuiper & Burger en DGMR, slaan de handen ineen om bedrijven te ondersteunen bij vraagstukken op het gebied van milieu, veiligheid en ruimtelijke ordening. Met ingang van half september is Kuiper & Burger Advies- en Ingenieursbureau een dochteronderneming van DGMR geworden, maar zal nog steeds onder haar eigen vertrouwde naam diensten aanbieden. 

Groeien en verbreden 

Kuiper & Burger heeft een rijke geschiedenis in het ontzorgen van bedrijven en industrieën op het gebied van milieu, veiligheid en ruimtelijke ordening. Onze expertise omvat onder meer het aanvragen van (complexe) vergunningen voor bedrijven, haalbaarheidsonderzoeken in verband met o.a. internationale investeringsbeslissingen, milieueffectrapportages, het oplossen van handhavingsvraagstukken, incidentonderzoeken, strategisch advies, en diverse specialistische onderzoeken, zoals stikstofdepositie, NRB, PGS en BREF. Om onze opdrachtgevers optimaal te kunnen blijven ondersteunen en ons dienstenaanbod te laten groeien, zijn we een samenwerking aangegaan met een sterke partner.

We zijn verheugd dat we een strategische partner hebben gevonden in DGMR. DGMR heeft eveneens een rijke ervaring in het ondersteunen van bedrijven en industrieën, met expertise op het gebied van geluid, luchtkwaliteit, trillingen, veiligheid en omgevingsvergunningen. Om hun klanten zo breed mogelijk te blijven adviseren met betrekking tot bedrijfsactiviteiten, infrastructuur- en gebiedsontwikkeling, zijn ze de samenwerking aangegaan met Kuiper & Burger.

Door deze samenwerking kunnen zowel de adviseurs van Kuiper & Burger als die van DGMR hun dienstenaanbod verbreden en verdiepen. Hiermee blijven we ook in de toekomst veelzijdige en betrouwbare adviseurs voor onze opdrachtgevers.

In de beginfase zullen we voornamelijk blijven opereren vanuit ons kantoor in Gouda. Op termijn zal Kuiper & Burger verhuizen naar de vestiging van DGMR in Den Haag.

Training incidentenonderzoek en gastcollege in september: leuk en nuttig

Op 20 en 21 september 2022 heb ik weer een tweedaagse training incidentenonderzoek met behulp van Tripod bèta mogen geven. Ik heb deze training al meerdere keren gegeven, toch is iedere keer weer anders. Door de kleinschalige opzet van de cursus is er veel interactie tussen alle deelnemers. Door ieders ervaring en kennis krijg ik goede vragen die mij uitdagen en zijn er fijne en nuttige discussies over incidenten, incidentonderzoek en hoe hiermee om te gaan. Ook ik leer hier dus iedere keer weer van.

Extra inzichten

De tweedaagse cursus is behoorlijk intensief en vliegt dan ook voorbij. Na het gecombineerde theoretisch/ praktische gedeelte op de eerste dag, analyseren we in het laatste dagdeel casussen die de cursisten zelf aandragen. Ook al is voor de betrokken cursist de casus al bekend, de analyse met behulp van Tripod bèta geeft toch extra inzichten.

Cursisten denken weleens dat Tripod bèta alleen voor ‘grote’ of ‘complexe’ incidenten gebruikt zou kunnen worden. Tijdens de cursus laat ik zien dat het ook juist voor ‘kleine’ incidenten en ‘near misses’ een waardevolle methode is. De training laat namelijk zien dat het niet alleen een nieuwe techniek is die wordt aangeleerd, maar specifiek gaat over een nieuwe manier van denken over gevaren, risico’s en incidenten.

De cursisten waardeerden de training met “perfect, zeer tevreden, boven verwachting”, “duidelijk en realistisch” en “zeer goed en geeft een heleboel inzicht in Tripod maar ook v.w.b. achterliggende oorzaken” en met een hoog cijfer, iets waar ik tevreden en trots op ben.

Gastcollege

Waar de cursisten bijna altijd al ervaring met incidentenonderzoek hebben, zo zijn de circa 30 tweedejaars studenten van de afdeling Chemische Technologie van de Hogeschool Rotterdam hiermee nog volledig onbekend. Ik mocht deze studenten een gastcollege geven over incidentenonderzoek in het kader van Industriële Veiligheid. In dit gastcollege van drie uur combineer ik theorie met praktijk door middel van groepsoefeningen, korte presentaties en klassikale oefeningen. De nieuwsgierigheid en leergierigheid van de studenten helpt enorm om ze in beperkte tijd toch veel te leren over dit interessante vakgebied. Ter afsluiting krijgen de studenten een opdracht mee die ik na het gastcollege beoordeel.

Ik mocht dit gastcollege inmiddels voor de vijfde keer geven en ook voor volgend jaar ben ik teruggevraagd, omdat de studenten en de betrokken docent het gastcollege een hoge waardering geven. Nu nog zien of de studenten ook blij zijn met de beoordeling van hun opdrachten.

Januari 2023

De volgende tweedaagse training incidentenonderzoek met behulp van Tripod bèta staat gepland voor dinsdag en woensdag 24 en 25 januari 2023. Wilt u ook deze training volgen? Meer informatie kunt u hier vinden.

Marco van de Pavoordt

Marco van de Pavoordt

Valt uw bedrijf onder het Besluit risico’s zware ongevallen (Brzo) of de Aanvullende Risico Inventarisatie & Evaluatie (ARIE), dan is de kans groot dat u een Veiligheidsbeheersysteem, afgekort VBS, heeft. Het VBS heeft als doel het inzichtelijk maken en beheersen van de risico’s van werken met gevaarlijke stoffen en komt voort uit het Preventiebeleid Zware Ongevallen (PBZO).

Afhankelijk of uw inrichting een hoge drempel Brzo inrichting is of een lage drempel, of ARIE inrichting, zal u uw PBZO en VBS respectievelijk ieder jaar of om de drie jaar volledig moeten inspecteren. Dit noemen wij zogeheten interne audits op het VBS. Kuiper & Burger voert al langere tijd deze interne audits uit op PBZO en VBS voor verschillende klanten. Wilt u ook grip krijgen op verplichtingen uit het Brzo ‘15 of ARIE m.b.t. het PBZO en VBS dan kunnen wij u hierbij helpen en ondersteunen.

Neem contact met ons op via de telefoon of per mail. Kuiper & Burger helpt u graag verder.

Ook deze winter luidt er vanuit de overheid nog steeds een dringend advies om zoveel mogelijk thuis te werken. Veel thuiswerkers verbruiken deze winter niet alleen meer stroom, maar bij hen staat deze winter de verwarming in huis waarschijnlijk ook vaker en langer aan wat zorgt voor extra stookkosten.

Uit onderzoek van EasySwitch.nl blijkt dat 88% van de Nederlanders daarom verwacht dat de energiekosten van thuiswerkers dit najaar hoger worden.

Normaal gesproken verbruikt een gemiddeld huishouden in de winter al een derde meer elektriciteit en tot wel acht keer meer gas, terwijl de verwarming meestal alleen in de avond aan staat. Aangezien veel mensen deze winter vanuit huis werken is er geen sprake meer van piekmomenten, maar ligt het algemene energiegebruik de hele dag door hoger. Dit betekent dat de energiekosten in de koude maanden van herfst en winter van 2020/2021 gemiddeld zo’n 115 euro per maand hoger kunnen uitvallen voor thuiswerkers.

Uit onderzoek van EasySwitch.nl blijkt dat ruim 55%van de Nederlanders vindt dat werkgevers een deel van de energiekosten moeten betalen wanneer hun werknemers deze winter vanuit huis werken.

Bron: Energienieuws

Tripod applicatie TR2 is live

Na een lang proces van trial en error is het zo ver, de nieuwe Tripod applicatie is online! De afgelopen maanden zijn wij van Kuiper & Burger in samenwerking met applicatieontwikkelaar Webmen druk bezig geweest met het ontwikkelen van de nieuwe TR2 applicatie. Los van het feit dat de applicatie in een nieuw jasje zit, zijn er ook nieuwe tools en verbeteringen zodat u nog gemakkelijker uw Tripod incidentanalyses kan maken. De nieuwe TR2 software beschikt onder andere over:

  • Nieuwe tools om uw werk nog gemakkelijker te maken.
  • De nieuwe applicatie gebruikt geen flash meer. Waardoor je het op elke moderne browser kan gebruiken.
  • Uw analyses zijn makkelijk te exporteren naar de meest gebruikelijke bestandsformaten.
  • Maak gemakkelijk overzichtelijke rapporten van uw analyses.
  • Toekomstige updates om uw gebruik en gebruik van onze applicatie alleen maar te verbeteren.

Een Tripod incidentanalyse maken is nog nooit zo eenvoudig geweest! Zou u als lezer van deze Highlight de software eens willen proberen? Vraag direct een proeflicentie aan via tripod@kuiperburger.nl. Momenteel wordt er gewerkt aan een kennisbibliotheek en naslagwerk voor Tripod zodat u als licentiehouder alle kennis beschikbaar heeft. En natuurlijk ondersteunen adviseurs van Kuiper & Burger u graag.

.

Crisis, je moet er niet aan denken, maar alle organisaties kunnen daarmee worden geconfronteerd, ook die van u. Als het gaat over een crisis, zijn er twee soorten bedrijven: bedrijven die risico’s in kaart hebben gebracht en hun bedrijfsprocessen goed op orde hebben en bedrijven die zich niet kunnen voorstellen dat zoiets bij hun zou kunnen gebeuren. De gevolgen die een crisis heeft, zijn helemaal  afhankelijk van of het bedrijf zich erop had voorbereid. Een goede voorbereiding kan veel leed voorkomen.

Wanneer is er een crisis?

Er zijn legio soorten crisis. Een crisis kan een brand zijn, een ongeluk met gevaarlijke stoffen, gewonden of doden na een ongeluk op de werkvloer, maar ook computersystemen die gehackt worden of media-aandacht met negatieve impact voor het bedrijf.
Met andere woorden: een crisis is een situatie waarbij het continuïteit van het bedrijf ernstig wordt bedreigd.

De kenmerken van een crisis zijn:

  • Er is een substantiële dreiging voor het bedrijf.
  • Er is veel onzekerheid.
  • Een crisis ontstaat plotseling.
  • Er moet snel worden gehandeld.

Als er goed wordt gereageerd, kan vaak worden voorkomen dat de gevolgen escaleren. In vergelijking met enkele decennia geleden, is een goede voorbereiding veel belangrijker geworden. Er zijn meer externe dreigingen, zoals bijvoorbeeld softwaresystemen die aangevallen kunnen worden. De snelheid waarmee via sociale media negatieve berichten (kunnen) worden verspreid, is een andere nieuwe bedreiging met potentieel grote gevolgen.

Een crisis ontstaat altijd plotseling. Hierdoor leeft het gevoel dat organisaties per definitie onvoorbereid zijn. Als ze immers het probleem hadden zien aankomen, hadden ze wel maatregelen genomen de crisis te voorkomen. Toch kun je je op een crisis voorbereiden. Bijvoorbeeld door mogelijke crisisscenario’s te inventariseren en met het aanwijzen van de personen die bij een crisis een rol krijgen. Als je dit crisisteam zich goed laat voorbereiden, weegt deze investering ruimschoots op tegen de schade die tijdens de crisis kan ontstaan.

Een crisis en daarna?

Niet meteen maatregelen nemen! Eerst nadenken!

Om te voorkomen dat een zelfde voorval in de toekomst weer op kan treden, hebben bedrijven na afloop van een crisis vaak de neiging om direct maatregelen te treffen. Als eerst de rust wordt genomen om het incident systematisch te analyseren kan worden voorkomen dat de verkeerde maatregelen worden genomen. Het is niet voldoende om alleen te kijken naar de directe oorzaak van het incident dat tot een crisis leidde, ook achterliggende oorzaken moeten beschouwd worden. Wanneer niet voldoende naar de achterliggende oorzaak wordt gekeken, is de kans groot dat de veiligheid maar beperkt wordt verbeterd. Denk bijvoorbeeld aan het investeren in een beter alarmeringssysteem bij een incident waar het alarmsysteem wel heeft gewerkt, maar waarbij er niet op het alarm is gereageerd. Het is mogelijk dat het alarm wel is opgemerkt, maar dat door te hoge werkdruk er niemand iets deed, of dat iedereen dacht dat iemand anders dit op zou lossen. Een beter alarmsysteem gaat in deze gevallen niet ertoe leiden dat het veiliger wordt.

Een ander risico is het nemen van disproportionele maatregelen om ten koste van alles te voorkomen dat een soortgelijk incident zich kan herhalen. Bijvoorbeeld door het opleggen van allerlei nieuwe eisen aan medewerkers en te stringente procedures en werkinstructies. Dit is de bekende regelreflex: “er moeten na een incident meer regels komen”. De kosten hiervan kunnen behoorlijk oplopen. De veiligheid op de werkvloer is meer gebaat bij het kijken naar het hele plaatje en de beschikbare middelen gebruiken voor maatregelen die nog verschil kunnen maken.

Training Tripod incidentenanalyse-methode

Niet alle incidenten leiden tot een crisis. Een incident kan wel uitmonden in een crisis. Het beheersen van een crisis is met name communicatie. Het beheersen van een incident is met name technisch. De lessen die geleerd kunnen worden na een incident die tot een crisis heeft geleid of de voorbereiding op dit incident is daarom ook afhankelijk van of je dit benadert vanuit het incident of de crisis. Kuiper & Burgen kan ondersteunen bij het inventariseren van mogelijke incidenten die op kunnen treden en de maatregelen die genomen kunnen worden om dit te voorkomen of om de gevolgen te beperken.

Wanneer er toch een incident, of belangrijke bijna-incident, is opgetreden kan Kuiper & Burger u ook helpen met de incidentenanalyse, waarbij wij gebruik maken van de Tripod incidentenanalyse-methode. Deze methode ondersteunt u door alle informatie die relevant is voor de analyse van het incident naar boven te halen. De Tripod methode inventariseert eerst de falende veiligheidsvoorzieningen. Daarna worden dieper gekeken: Wat zijn de directe aanleidingen, wat waren de omstandigheden en wat zijn de achterliggende oorzaken. Alle organisatorische lagen worden betrokken: directie, management, medewerkers. Daarbij wordt alle kennis die beschikbaar is gebruikt, zodat de echte oorzaken helder worden. Het doel van de Tripod methode is niet het zoeken naar een schuldige, maar om te leren van een incident, zodat het gehele bedrijfsproces dat heeft geleid tot de crisis, wordt verbeterd, waardoor een volgend identiek incident wordt voorkomen maar ook een scala aan vergelijkbare incidenten. Het maakt het bedrijfsproces inzichtelijk zodat verbeteringen daarin mogelijk worden.

Daarbij hebben wij speciale software in eigendom, waarmee de Tripod-boom wordt gemaakt voor het incident. Hierdoor wordt op 1 A4 duidelijk wat er gebeurd is, hoe het gebeurd is en waarom het gebeurd is.

De expertise op het gebied van incidentanalyse willen we graag ook delen, door het geven van 2-daagse trainingen in de toepassing van de Tripod-methode. De kosten hiervoor zijn €1.200,– per deelnemer (excl. BTW). Het is uiteraard ook mogelijk een in-company training te geven of een korte Masterclass.  Elke deelnemer krijgt tevens korte tijd gratis toegang tot de software om te kunnen oefenen. Bekijk alle informatie over onze trainingen.

Uiteraard kunt u ook een licentie nemen op de software. Het is een webtool, dus er hoeft geen software op uw eigen systeem te worden gezet. Een licentie is er al vanaf €500,– excl. BTW. Voor meer informatie hierover kunt u vragen naar mijn collega Marco van de Pavoordt.

Masterclass crisismanagement

Samen met onze partner ITP Groep* heeft Kuiper & Burger een Masterclass crisismanagement voorbereid waar u als bedrijf een aantal scenario’s kunt trainen. Dit is een in-company training, omdat dan alle spelers uit het crisisteam dezelfde simulatie beleven en ook met elkaar tot de beste afspraken kunnen komen.

*) ITP Groep heeft expertise in verschillende sectoren, waaronder chemie. ITP Groep adviseert, geeft trainingen, workshops, coacht directies en ontwikkelt crisisoefeningen op maat.

De aarde warmt op en dat heeft gevolgen voor ons klimaat. De opwarming wordt veroorzaakt doordat er steeds meer broeikasgassen, zoals CO₂, in de lucht zitten. We kunnen de opwarming niet terugdraaien, maar we kunnen het wel afremmen, als we maatregelen treffen en minder CO₂ uitstoten.

Verstoorde balans

Koolstofdioxide (CO2) komt van nature in onze atmosfeer voor. Planten hebben dit gas nodig om te kunnen groeien. Met behulp van zonne-energie en water wordt de koolstofdioxide omgezet in zuurstof en koolhydraten (suikers). Als de plant afsterft worden de koolhydraten weer omgezet in CO₂dat vervolgens weer in onze atmosfeer terechtkomt. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij het verbranden of rotten van de plant en als de plant wordt opgegeten, via de mest. Olie, aardgas en kolen zijn de zogenaamde fossiele brandstoffen. Deze bevatten koolstof die miljoenen jaren geleden door planten is vastgelegd, maar die nooit is vrijgekomen bij het sterven van de plant, omdat het niet in contact kwam met zuurstof en het afbraakproces niet op gang kon komen. Omdat we deze fossiele brandstoffen nu op grote schaal gebruiken, neemt de CO₂concentratie in de atmosfeer toe en hebben we het natuurlijke evenwicht verstoord. Om ons huidige leefklimaat te beschermen moeten we daarom op zoek naar manieren om minder energie te gebruiken, alternatieve energiebronnen vinden zonder koolstof, of de broeikasgassen uit de atmosfeer halen. Het liefst een combinatie van al deze opties.

Glastuinbouw als partner voor afvalverbranding

Een van de terreinen waar de uitstoot van CO2 verminderd kan worden is de glastuinbouw. Deze sector verbruikt momenteel ca. 10% van de fossiele brandstoffen in Nederland. Hier is dus veel te winnen. In de glastuinbouw wordt aardgas verstookt om, naast warmte en elektriciteit, CO2 te produceren om de groei van tomaten, paprika’s en andere gewassen te bevorderen. Wat zuurstof is voor een mens, is CO2 voor een plant. De glastuinbouw is een sector waar hard wordt gewerkt aan verduurzaming en vernieuwing. Vergeleken met andere sectoren hebben zij afgelopen jaren al grote stappen gezet om duurzamer te worden. In Nederland wordt veel van ons afval verbrand. De warmte die hierbij vrijkomt wordt vaak hergebruikt als stadsverwarming, om woningen van warm water te voorzien. Dit is al een stap om minder fossiele brandstoffen te gebruiken, maar er kan bij het verbranden van afval nog meer winst behaald worden. Bij de verbranding van afval komt namelijk ook CO₂ vrij die normaal gesproken in de atmosfeer terechtkomt. Omdat er in de kassenteelt veel aardgas wordt verstookt met als enigdoel om extra CO₂in de kas te krijgen zodat de planten sneller groeien, zou het toch mooi zijn als er een mogelijkheid is om de CO₂ uit de verbrandingsgassen af te vangen en bij de telers in de kas te krijgen: de ultieme win-win situatie.

Het proces

In de laatste jaren zijn meerdere projecten gestart om CO2 af te vangen bij de verbranding van ons huisvuil en dit vervolgens te leveren aan de glastuinbouw. De CO2 moet eerst vloeibaar gemaakt worden om het met tankwagens te kunnen vervoeren. Ondanks dat het afvang proces ook energie kost, levert het een aanzienlijke milieuwinst op doordat de tuinders geen aardgas meer hoeven te stoken voor de productie van CO2. 1.000 kg afgevangen CO2 bespaart ca. een 500 kg fossiele CO2 uit aardgas.Dit proces vindt alleen plaats gedurende de zomermaanden. In de winter moeten de kassen namelijk ook worden verwarmd en dit gebeurt meestal met aardgas. De verbrandingsgassen hiervan bevatten voldoende CO2, waardoor het niet nodig is om deze van elders te halen.  Op dit moment wordt op twee plaatsen in het land CO2 afgevangen bij afvalverbrandingsinstallaties, drie andere afvalverbrandingsinstallaties zijn bezig het te realiseren. De CO2 wordt nog alleen geleverd aan tuinders, maar er zijn meer mogelijkheden zoals bijvoorbeeld levering aan de voedselsector.

De expertise van vergunningverlening

Voor het afvangen van CO2 uit rookgassen bij afvalverbranders moet een installatie geplaatst worden. Voordat de installatie gebouwd kan worden gaat een lang proces van vergunningverlening vooraf. Omdat de rookgassen als afvalstof moeten worden gezien en een bewerking nodig is om de CO2 af te vangen moet zelfs een Milieueffectrapportage worden opgesteld. Bij Kuiper & Burger zijn wij al bij de vergunningverlening van drie van dit soort installaties betrokken geweest, waarbij we ook het hele traject, tot en met de afronding, hebben begeleid. Bedrijven zien soms op tegen het vergunningsproces en het traject van de milieueffectrapportage. Het vraagt kennis en expertise die bedrijven in het algemeen niet zelf in huis hebben. Voor Kuiper Burger is dit soort complexe trajecten meer dan gewoon werk. We raken erdoor geïnspireerd, omdat wij zo heel concreet kunnen bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelstellingen.

Al jaren voert Kuiper & Burger incidentenonderzoeken uit, onder andere met de Tripod methodiek. De Tripod methodiek is een goede, eenvoudige, overzichtelijke manier om de echte, achterliggende oorzaak (latente fout) van een incident te vinden.

De Tripod incidentenanalyse inventariseert eerst de falende veiligheidsvoorzieningen. Daarna worden de falende beveiligingen/maatregelen geanalyseerd op directe oorzaken, de omstandigheden en vervolgens de achterliggende oorzaken. Door deze oorzaken, omstandigheden en achterliggende oorzaken helder te hebben, kunnen maatregelen worden genomen om een scala van vergelijkbare incidenten te voorkomen. Het incident met de falende veiligheidsvoorzieningen, de directe oorzaken, de omstandigheden en de achterliggende oorzaken worden gevisualiseerd in een Tripod boom.

Kuiper & Burger heeft een volgende belangrijke stap gezet om de ambitie om een expertise centrum op dit gebied te worden te realiseren. Door een samenwerking aan te gaan met Safety Solutions Consultants (SSC), kan Kuiper & Burger nu ook Tripod bèta software aanbieden. Meer informatie over de software vindt u hier.

Tripod bèta software is eenvoudige en toegankelijke software waarin gebruikers in staat zijn om een Tripod boom te maken ter ondersteuning van incidentenonderzoeken. Tevens kunnen hiermee bowtie risico-inventarisaties worden gemaakt.

Marco van de Pavoordt, directeur en senior adviseur bij Kuiper & Burger, heeft al vele incidentenonderzoeken uitgevoerd en diverse Masterclasses gegeven op dit gebied. Daarnaast heeft hij als gastdocent  aan de Hogeschool Rotterdam, afdeling chemische technologie, colleges incidentenonderzoek gegeven en zal dit in 2019 wederom doen. “De Tripod methodiek geeft op effectieve en overzichtelijke wijze een goed inzicht in wat er is gebeurd, hoe het is gebeurd en ook waarom het is gebeurd. De methodiek helpt om effectief verder te komen dan de oorzaak aan een menselijke fout toe te wijzen”.

Milieumanagementsysteem

voor Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V. en thyssenkrupp Veerhaven B.V.

K&B heeft voor zowel het op industriegebied Europoort gelegen Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V. (EECV) als voor het in Brielle gelegen thyssenkrupp Veerhaven B.V. (tkVH) een Milieumanagementsysteem opgezet volgens de ISO14001:2015 en een Energiemanagementsysteem volgens de ISO 50001:2011.

Beide systemen zijn gecertificeerd en beide bedrijven hebben de certificaten inmiddels ontvangen. Er is nu bijvoorbeeld geen energieaudit meer nodig zoals vereist in de European Energy Directive (EED).

Wilt u ook een energiemanagementsysteem of een milieumanagementsysteem, of wilt u een kwaliteitsmanagementsysteem (ISO 9001), arbomanagementsysteem (ISO 45001) of veiligheidsmanagementsysteem (VBS) implementeren in uw organisatie? Neem dan contact op met Marco van de Pavoordt of Jurian Verlouw.

Substitutie: vervang uw gevaarlijke stoffen door een veiliger en duurzamer alternatief

Het vervangen van gevaarlijke chemicaliën door veiligere chemische stoffen of technieken kan leiden tot flinke voordelen voor uw bedrijf, voor het milieu en voor de gezondheid van werknemers en consumenten. Maar welke voordelen zijn dit precies en welke hulp kunt u krijgen bij vervanging?

Bedrijven die zogenaamde zeer zorgwekkende stoffen(externe link) uitstoten hebben verplichtingen:

  • Zij zijn op grond van het Activiteitenbesluit(externe link) verplicht om mogelijkheden voor vervanging van deze stoffen te onderzoeken.
  • Ook op basis van de arbo-regelgeving(externe link) gelden verplichtingen voor het onderzoeken van mogelijkheden om bepaalde stoffen te vervangen.
  • Bedrijven die zeer zorgwekkende stoffen uitstoten via de lucht(externe link) hebben de verplichting om de emissie zoveel mogelijk te vermijden – bijvoorbeeld door substitutie van de ZZS – en om hun bevoegd gezag hier elke vijf jaar over te informeren.

Het publiek wordt steeds kritischer over het gebruik van gevaarlijke stoffen in producten en de uitstoot naar het milieu. Bedrijven die duurzame alternatieven gebruiken hebben daardoor vaak een beter imago. Bovendien heeft een bedrijf dat vroegtijdig een gevaarlijke stof vervangt die op de Europese kandidaatslijst van SVHC-stoffen(externe link)[1] staat een voorsprong op de concurrentie.

Soms kunt u vervanging van een stof combineren met een andere vorm van verduurzaming, zoals gebruik van hernieuwbare bronnen (bijvoorbeeld biobased stoffen(externe link)) of een circulair(externe link) productontwerp.

Lees de webpagina(externe link) van ECHA over dit onderwerp voor meer informatie.

Verplichtingen vanuit REACH

Vanuit de REACH-wetgeving bestaan verplichtingen voor stoffen die aangewezen zijn als zeer zorgwekkende stoffen voor autorisatie (SVHC). Als de stof die u nu gebruikt onder de Autorisatieprocedure valt, dan heeft u de keuze uit vijf mogelijkheden:

•    Vervang de stof door een alternatieve stof of pas uw productieproces zo aan dat u de stof niet langer hoeft te gebruiken

•    Stap over op andere voorwerpen waar de stof niet inzit

•    Dien een aanvraag voor Autorisatie in

•    Zorg dat uw gebruik van de stof onder een bestaande Autorisatie kan komen te vallen

•    Staak het gebruik van de stof binnen de EU

Vervanging van een stof kan ook aan de orde zijn als de stof die u gebruikt niet geregistreerd is, maar u deze wel in hoeveelheden van 1 ton of meer per jaar wil gaan produceren of invoeren van buiten de EU. In dat geval kunt u kiezen deze stof te registreren of kunt u nagaan of u deze stof kan vervangen voor een stof die al wel geregistreerd is en wordt geleverd door een leverancier binnen de EU. Dit geldt ook voor stoffen die niet als zeer zorgwekkend zijn bestempeld.

Wat is vervanging?

Met ‘vervanging’ bedoelen we de toepassing van een andere stof, proces, voorwerp of dienst met behoud van dezelfde functionaliteit. Vervanging kan voor uw bedrijf een goede oplossing zijn. Maar ook hier moet u zorgvuldig te werk gaan. Ook de vervangende stof moet worden beoordeeld op de gevolgen voor mens en milieu. Ook de werking van de vervangende stof moet worden onderzocht.

Vervangen van stoffen: hoe doe ik dat?

In sommige gevallen is vervanging van een stof eenvoudig. Dit is geval als er een veiligere stof met dezelfde gewenste eigenschappen bekend is, die gemakkelijk in een productieproces is in te passen. Vervanging is complexer als een stof zeer specifieke eigenschappen bezit en alternatieven nog onbekend zijn. Er bestaat geen standaardmethode die geschikt is voor ieder bedrijf. Waar de ene methode of toepassing wel werkt, hoeft dat bij een andere onderneming niet het geval te zijn. U zult onderzoek moeten doen naar het meest geschikte alternatief.

ECHA heeft een webpagina(externe link) waar de route naar vervanging stapsgewijs wordt doorgenomen. In het kort komt dat neer op de volgende vijf stappen:

  1. Ken uw stof

Zorg ervoor dat u alle details over uw stof te weten komt. Wat zijn de voornaamste eigenschappen ervan? Welke invloed heeft uw stof op uw product of uw productieproces? Maak een onderscheid tussen uw eindproduct en uw productieproces. U kunt terugvallen op kennis die al in uw bedrijf aanwezig is en op kennis uit de literatuur over de stof.

  1. Ga op zoek naar alternatieven

Alternatieven zijn op verscheidene manieren te vinden. Een lijst met verschillende toolboxes, handvatten en praktijkvoorbeelden om u hierbij te helpen zijn te vinden op o.a.:

  1. Vergelijk de alternatieven

Beoordeel alle mogelijke alternatieven en vergelijk ze met elkaar. Neem in uw vergelijking ook aspecten mee als het gebruik van energie en grondstoffen, terugdringen van afval en aspecten op sociaal gebied. Voor chemische alternatieven dient u ook te letten op de aspecten als Risico (gevaarseigenschappen en blootstelling), Indeling en Toxicologische eigenschappen. Ga ook na of deze alternatieven misschien al door ECHA of een van de Lidstaten zijn aangemeld voor nader onderzoek.

  1. Voer testen uit

Als u een geschikte alternatieve stof of methode gevonden heeft, probeer deze dan eerst uit. Kijk niet alleen naar de gevolgen ervan voor uw productieproces, maar ook naar de eventuele gevolgen voor mens en milieu. Als de uitkomst van uw test positief is, kunt u verder gaan en de stof of methode implementeren. Valt de test negatief uit, ga dan op zoek naar andere alternatieven.

  1. Vertel het uw keten

Breng zowel uw afnemers als uw toeleveranciers op de hoogte van wat u aan het doen bent. De implementatie van een alternatieve stof kan ook voor hen gevolgen hebben. Zo kan het vor deze partijen bijvoorbeeld makkelijker worden om aan bepaalde wettelijke eisen te voldoen en kunnen bepaalde risicobeheermaatregelen worden aangepast of achterwege gelaten worden. Denk ook aan publicatie. Door over uw alternatieve stof te publiceren, helpt u niet alleen anderen op hun zoektocht naar alternatieve mogelijkheden, maar kunt u ook uw concurrenten voor blijven.

ECHA heeft een webpagina(externe link) waar de route naar vervanging stapsgewijs wordt doorgenomen. In een rapport(externe link) benoemt ECHA ook de strategie om vervanging van stoffen voor duurzame alternatieven te faciliteren.

De Rijksoverheid biedt vanuit de topsector chemie mogelijkheden voor medefinanciering(externe link) aan (MKB) bedrijven die zeer zorgwekkende stoffen willen vervangen.

[1] Stoffen die ernstige en vaak onomkeerbare gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de mens en voor het milieu, kunnen worden geïdentificeerd als Substances of Very High Concern – SVHC’s (kandidaatslijst). De Nederlandse overheid heeft ook een lijst met Zeer Zorgwekkende Stoffen(externe link): deze lijst is langer, omdat hierop ook stoffen opgenomen zijn die een zelfclassificatie(externe link) als CMRhebben, om uiteenlopende redenen nog niet geprioriteerd zijn voor de kandidaatslijst of om andere redenen vanuit (inter)nationale kaders om aandacht vragen.

Berichtnavigatie